Kamu İşçilerinin Emeklilik Aylıklarında Prime Esas Kazançların Önemi
Kamu kurumlarında çalışan işçiler için 4/a (SSK) sigortalılık statüsüne göre Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim sağlanmaktadır. Emekli olduklarında aylık hesapları, bildirilen prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Prime esas kazançlar, işçinin emekli aylığını doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle, kamu kurumları ve SGK tarafından doğru değerlendirilmesi gerekmektedir.
SGK'nın Prime Esas Kazanç Değerlendirmesi
SGK, kamu işçilerinin prime esas kazancını değerlendirirken, ayın 15’inden diğer ayın 14’üne kadar olan dönemi esas alır. Örneğin, 15/12/2024-14/01/2025 tarihleri arası kazançlar, 2024 Aralık ayı sigorta prime esas kazancı olarak kabul edilmektedir. Özel sektör için ise, 2024 Aralık ayı kazançları 01/12/2024-31/12/2024 tarihleri arasında alınacaktır.
Bu ayrıntıya özellikle prime esas kazanç alt ve üst sınırının değiştiği zaman dilimlerinde dikkat etmek gerekmektedir. Yılın başında ya da ortasında asgari ücrete yapılan zamlar, prime esas kazancın alt ve üst sınırlarını değiştirmektedir. Bu değişiklikler, emekli aylıklarının hesaplanmasında önemli rol oynamaktadır.
Emekli Kamu İşçilerinin Dikkat Etmesi Gerekenler
Emekli kamu işçileri, SGK Tescil ve Hizmet Dökümünde her yılın sonunda ya da üst sınırın değiştiği dönemlerde üst sınır kontrolü yapmalıdır. Üst sınırdan yapılması gereken bildirimlerin emekli aylıklarının hesaplanmasında dikkate alınıp alınmadığını kontrol etmeleri faydalı olacaktır. Bu durum, emekli aylıklarının artmasına katkı sağlayabilir.
SGK tarafında ise, kamu işçilerinin üst sınırının değiştiği dönemler için e-bildirge programı ve aylık bağlama programlarında güncellemeler yapılması gerekmektedir. Geriye dönük kontrol edilerek gerekli düzeltmelerin yapılması, emekli aylıklarının doğru hesaplanması açısından önem taşımaktadır.
Kamu Kurumlarının Prime Esas Kazanç Bildirimleri
Belediyeler başta olmak üzere birçok kamu kurumu işçi çalıştırmakta ve 4/a (SSK) sigortalılık statüsünden bildirim yapmaktadır. İşçi çalıştıran kamu kurumlarının prime esas kazanç kabul edilen ya da kabul edilmeyen kalemleri ayırmada zorluk yaşadığı görülmektedir. Bu durum, kamu işçisinin emekli aylığına olumsuz etki yapabilmektedir.
Aylık tutarında önemli sayılabilecek düşüşe yol açabilen bu durum, özel sektörde çalışan işçilerde de görülebilmektedir. Kamu işçileri, E-Devlet ekranından hizmet dökümü uygulamasına girerek SGK’ya her ay için yapılan bildirimleri kontrol etmelidir. Ücret bordrolarındaki brüt tutar ile hizmet dökümündeki primine esas kazanç bildirimi karşılaştırılmalıdır.
Prime Tabi Olmayan Kalemlerin İncelenmesi
Kamu işçileri, bordrodaki brüt tutar toplamları prime esas kazancın üstünde ise, prime tabi olmayan kalemlerin varlığını sorgulamalıdır. Bu durumda hangi kalemlerin prime tabi tutulmadığı ve ne kadar süredir bu uygulamanın devam ettiğini belirlemeleri gerekmektedir. Prime tabi olmayan kalemler arasında ayni yardımlar, doğum, evlenme ve ölüm durumlarında verilen yardımlar yer almaktadır.
Örneğin, yaptığı işin niteliği uygun olmayan bir işçiye kasa tazminatı ödenip prime tabi tutulmamışsa, bu durum sorun yaratacaktır. Cari ve geriye dönük bordrolarda yapılan incelemede, tüm ödemelerin sigorta primine esas kazanca tabi tutulacağı unutulmamalıdır. Sosyal güvenlik mevzuatı dışında diğer kanunlar içinde ücretlerin primden muaf olabileceği durumlar göz önünde bulundurulmamaktadır.
Çözüm Yolları ve Dava Süreci
Kamu işçisinin bir dönem için ya da yıllar boyu prime tabi bulunmayan ücret kalemleri mevcut ise, bu kalemlerin prime tabi tutulması için çeşitli adımlar atılmalıdır. Emekli kamu işçileri, öncelikle çalıştığı kamu kurumuna başvurmalıdır. Alacakları yanıt olumlu olursa, SGK’ya bildirim sağlanmalıdır.
Olumsuz yanıt alınması durumunda, prime tabi tutulmayan kalemler için dava yoluna gidilerek tespit yaptırılmalıdır. Halen çalışan kamu işçileri de bildirimlerinin geçmişten bugüne düzeltilmesi için kurumlarına başvurmalıdır. Olumsuz yanıt almaları durumunda dava yoluna gitmeleri gerekmektedir. Düzeltme için emekliliği beklemelerine gerek bulunmamaktadır.