İstanbul'da Kentsel Dönüşüm ve Deprem Riskleri: Uzmanların Önerileri
İstanbul’da geçtiğimiz hafta yaşanan 6,2 şiddetindeki depremle birlikte kentsel dönüşüm ve riskli yapı stoku konuları yeniden gündeme geldi. Uzmanlar, İstanbul’da 1,5 milyon konutun yenilenmesi gerektiğini ve bunun 700 riskli konutun acil dönüştürülmesi gerektiğini belirtti. Dönüşümün önündeki en büyük engelin finansman olduğu vurgulandı. Kamu-özel işbirlikleri ve minimal imar artışları gibi çözümler önerildi.
Uzmanlar, kentsel dönüşüm sürecinin hızlandırılması için yeni finansman modellerine ihtiyaç duyulduğunu ifade etti. Kamunun sağladığı kaynakların yetersiz kaldığına dikkat çekildi. “Finansmanı ve maliyeti kendi içinden çıkacak alan bazlı dönüşümle kısa sürede riskli yapı stoğu yenilenebilir” denildi. Bu bağlamda, KDV ve diğer ücretlerde tam muafiyet sağlanmasının dönüşüm sürecini kolaylaştıracağı belirtildi.
Dönüşümde Ekonomik Yetersizlik Sorunu
Kentsel dönüşüm uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, dönüşüm sürecinde karşılaşılan en büyük sorunların başında ekonomik yetersizliğin geldiğini ifade etti. “Vatandaşı borçlandırarak dönüşüm yapmak zor” diyen Şen, alan bazlı projelere ihtiyaç olduğunu vurguladı. Bu projelerin hayata geçirilmesi durumunda, daha yaşanabilir ve güvenli binalar elde edileceği belirtildi.
Şen, dönüşüm sürecinin sadece bir yapı yenileme değil, aynı zamanda bir toplumsal dönüşüm olduğunu da dile getirdi. “Metrekare derdine takılmamak lazım” ifadesiyle, dönüşümün halkın desteğiyle gerçekleşmesi gerektiğini vurguladı. Bu süreçte, vatandaşların kendi konfor alanlarından feragat etmesi gerektiği ifade edildi.
Belediyelerin Rolü ve Şeffaflık
Şen, dönüşüm sürecinde belediyelerin kritik bir rol üstlenmesi gerektiğini belirtti. Belediyelerin, müteahhitler ile vatandaşlar arasında arabuluculuk yaparak sorunları çözmesi gerektiği ifade edildi. “Belediyeler sorun çözecek kurumlar olmalı” diyen Şen, sürecin şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerektiğini vurguladı.
Bu süreçte, dirençli kentsel oluşumların sağlanabilmesi için önce zihniyet dönüşümünün gerçekleştirilmesi gerektiği belirtildi. Can ve mal güvenliğinin öncelikli konu olduğu ifade edildi. “Hizmet ve refah odaklı hareket edilmeli” denildi.
Kentsel Dönüşümde Finansman Modelleri
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik, kentsel dönüşümün finansmanının sağlıklı bir süreç için kritik olduğunu vurguladı. “Kentsel dönüşüm finansmanı oluşmadığı sürece sağlıklı bir süreçten söz edemeyiz” dedi. Kamu-özel işbirlikleri ve minimal imar artışlarının çözüm olabileceği ifade edildi.
Şişik, kentsel dönüşüm sürecindeki yapılar için ruhsat harçlarından muafiyet sağlanmasının önemine dikkat çekti. “KDV, tarife ve ücretler konusunda tam muafiyet sağlanması dönüşümün önündeki engellerin kaldırılmasına yardım sağlayacaktır” dedi. Bu önerilerin hayata geçirilmesi durumunda dönüşüm sürecinin hızlanacağı belirtildi.
Yeni Daire Çıkışı ve Öneriler
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Kurucu Başkanı Sinan Türkkan, imar artışı ile çözümün mümkün olmadığını ifade etti. “Bazı bölgeler artık tamamen doldu” diyerek, müteahhit ile vatandaşın karşılıklı feragat göstererek dönüşüm yapabileceğini belirtti. “10 daireli bir binada hak sahipleri ilave 5-10 metrekareden vazgeçtiğinde, apartman çok küçülmeden 2 daire daha çıkabiliyor” dedi.
Türkkan, bu dairelerin parasıyla projenin finanse edilebileceğini belirtti. Ayrıca, kentsel dönüşüm finansman bankası kurulması, 6306 sayılı yasanın güncellenmesi gibi önerilerde bulundu. “Belediyeler mutlaka dar gelirli vatandaşlar için sosyal konut üretmeli” ifadesiyle, sosyal konut üretiminin önemine dikkat çekti.